تا همین ۲۴ ماه پیش اگر پای صحبت‌های والدین دانش آموزان ابتدایی می‌نشستید و از آن ها می‌پرسیدید چه زمانی برای فرزندشان گوشی تلفن همراه و تبلت می‌خرند حتما بیشتر آن ها به عددی نزدیک به اواخر دوره بلوغ اشاره می‌کردند. اما حالا یک ویروس ناقابل کاری کرده که همان پدر و مادر ملزم شوند برای کودک ۷ ساله‌شان هم این وسایل ارتباطی را تهیه کنند و چند ساعتی در روز آن‌ها را در دنیای آنلاین حاضر کنند.

گروه ایرنا زندگی – کرونا از آن پاندمی‌هایی نبود که زورش فقط به بازار تجارت جهانی بچربد. خیلی زود با حضور پر رنگش معادلات از پیش تعیین شده بر هم زد و اجتماع نوظهور با قوانین تازه‌ای را به جای آن نشاند. قانون‌هایی که از شدت شتابزدگی در تصمیم‌گیری زمانی برای آزمون و خطا پیدا نکردند و حالا تبعات برخی از آن ها گریبانگیر خانواده‌ها به عنوان کوچک‌ترین واحد یک جامعه شده‌اند. تا همین ۲۴ ماه پیش اگر پای صحبت‌های والدین دانش آموزان ابتدایی می‌نشستید و از آن ها می‌پرسیدید چه زمانی برای فرزندشان گوشی تلفن همراه و تبلت می‌خرند حتما بیشتر آن ها به عددی نزدیک به اواخر دوره بلوغ اشاره می‌کردند. اما حالا یک ویروس ناقابل کاری کرده که همان پدر و مادر ملزم شوند برای کودک ۷ ساله‌شان هم این وسایل ارتباطی را تهیه کنند و چند ساعتی در روز آن‌ها را در دنیای آنلاین حاضر کنند.

دلواپسی از حضور کودکان در این فضای نه چندان امن تمامی ندارد. شاید به همین دلیل است که این روزها یک سوال ذهن بیشتر والدین را بد جوری به خود مشغول کرده‌است. با کودکی که به دلیل تماشای محتوای نامناسب دچار آسیب روحی شده است چطور باید رفتار کنیم؟ دکتر سیما فردوسی متخصص روانشناسی بالینی در گفتگوی پیش رو به این سوال پاسخ داده است.

*** خانم دکتر روزهایی را سپری می‌کنیم که بیشتر کودکان به ضرورت حضور در کلاس‌های مجازی چند ساعتی در روز را به صورت آنلاین سپری می‌کنند. حالا به خوبی نحوه استفاده از ابزارهایی مانند تلفن همراه و رایانه و تبلت را یاد گرفته‌اند و جدا کردن برخی از آن ها از این فضا کار سختی به نظر می‌رسد. والدین زیادی نگران اطلاعات نامناسبی که در این فضا در گردش است هستند. برای پیشگیری از بروز چنین اتفاقی چه پیشنهادهایی دارید؟

فکر می‌کنم در وهله اول باید آرامش خود را حفظ کنیم. این را بپذیریم که به فراخور این پاندمی کودکان ما برای آموزش مجازی باید با این فضا همراه باشند. اما در عین حال به هیچ عنوان والدین نباید از نظارت دائمی چشم پوشی کنند. کودک باید بداند استفاده از هر وسیله‌ای قانون خود را دارد و این والدین هستند که باید این قوانین را تعیین کنند. کودک ما باید بداند که اگر حالا با فرآیندی به نام جستجو آشنا شده است نمی‌تواند در فضای اینترنت هر چیزی را دنبال کند. در گام اول والدین باید وسیله‌ای را در اختیار کودک قرار دهند که امکان اتصال کودک به فضای مجازی و برخی برنامه‌ها را به حداقل برساند. اگر خودشان به این برنامه‌ها نیاز دارند روی آن ها قفل قرار دهند و رمز آن را در اختیار کودک قرار ندهند.

*** نظارت بر عملکرد کودکان و نوجوانان در فضای مجازی باید به چه نحوی انجام شود؟

کودک و نوجوان ما نباید این حس را داشته باشند که والدین بر علیه آن ها هستند. والدین به سادگی می‌توانند مسیر جستجو های کودک را دنبال کنند. همچنان پیشنهاد ما این است که کودکان در زمان طولانی در فضای نت تنها نباشند. یعنی حتما یک بزرگسال نظاره‌گر عملکرد آن ها در کلاس مجازی باشد.حتما به طور دوستانه از کودک بخواهید که گزارش دهد در طول زمانی که کلاس مجازی داشته چه کارهایی را انجام داده است و اگر لازم بوده صفحه‌هایی را ببیند آن مطالب شامل چه نوع محتوایی بوده‌اند. نکته بسیار ظریف و مهمی که باید به آن اشاره کنم این است که والدین در همین سن کودکی نیز باید مراقب مراودات فرزندان‌شان باشند. آن ها را با گروه همسالان خود نیز رها نکنند. بسیاری از نوجوان های ما با حضور در گروه‌های همسالان و دوستانی که در اقوام و آشنایان دارند با این نوع محتواها آشنا می‌شوند. البته حرف این نیست که آن ها نسبت به همه بی‌اعتماد شوند. اما نباید به مدت طولانی از بچه‌های خود غافل باشند. باید به طور نامحسوسی این ارتباط ها را زیر نظر بگیرند و بدانند که فرزندان‌شان به حمایت آن ها نیاز دارند.

*** در چه شرایطی والدین می‌توانند به طور مستقیم در مورد  آسیب‌زا بودن این نوع محتواهای غیر اخلاقی با فرزندشان صحبت کنند؟

تنها در دو حالت این مورد را پیشنهاد می‌کنیم. برخی از نوجوانان بلوغ فکری مناسبی دارند. هضم این مطالب برای آن‌ها ساده‌تر شده است و صحبت کردن به طور مستقیم و دوستانه تاثیر خوبی روی آن ها دارد. با این دسته از نوجوانان درباره برخی از این محتواها می‌توان رو در رو صحبت کرد. در حالت دوم با کودکان و نوجوانانی رو به رو هستیم که به طور اتفاقی با این محتواها برخورد کرده‌اند. توجه داشته باشید که برخی از این کودکان در این زمینه تمایل به حرف زدن دارند و تعدادی دیگر در سکوت‌شان آزار می‌بینند. نکته اساسی درباره هر دوی این موارد این است که آن ها دچار نوعی شوک می‌شوند و ممکن است اختلالاتی را در زمان انجام کارهای روزمره بروز بدهند. در این شرایط ابتدا باید بدانیم که کودک دقیقا چه چیزی و از چه طریقی مشاهده کرده است. در وهله دوم باید اطلاع کسب کنیم که آیا خودش می‌خواهد در این زمینه صحبت کند یا خیر. اگر پاسخ مثبت بود باید با زبانی که برای او قابل فهم باشد برخی مسائل برای او باز شوند و تا جایی که امکان دارد به سوال های او پاسخ بدهند. رفتار مناسب با کودکی که تمایلی به حرف زدن در این زمینه ندارد بسیار دشوارتر است. در بسیاری از این موارد کودک در سکوت رنجی را تحمل می‌کند که ممکن است مدت‌ها طول بکشد. پیشنهاد ما این است که اگر برای والدین سخت است که با این کودکان وارد گفتگو در این باره شوند حتما به روانشناس بالینی مراجعه کنند و مشکل کودک‌شان را شرح دهند و از این متخصص‌ها کمک بگیرند. چرا که لازم است این افراد آموزش دیده با روش های گام به گام کودک به از ورود به آسیب‌های دیگر مصون کنند.

*** یکی از سوال‌های پرتکرار والدینی که نوجوان دارند این است که با فرزندانی که به دیدن این نوع محتواها گرایش پیدا کرده‌اند و آن را به طور پنهانی دنبال می‌کنند چه رفتاری باید در پیش بگیرند؟

رفتار با این دسته از نوجوانان باید با ظرافت بیشتری صورت بگیرد. هر نوع خشونت یا رفتار سهل‌انگارانه می‌تواند شرایط را به سمت بدتر شدن سوق بدهد. پیش از هر چیز باید در مورد اتفاقاتی که در زمان بلوغ برای فرزندان‌مان می‌افتد آگاهی کسب کنیم. در این سن فرزندان ما از نظر جسمی و روحی در شرایط ویژه‌ای قرار دارند. برخی از بچه‌ها با دیدن این نوع محتواها به هیجان می‌رسند. تجربه به ما نشان می‌دهد که کنجکاوی در این زمنیه در این سنین به اوج خود می‌رسد و عمدتا نوجوانانی که تنها، بی‌برنامه و بی‌کار هستند و شرایط خانوادگی نامناسبی از نظر ارتباط گیری با اعضای خانواده دارند بیشتر به سمت این نوع برنامه‌ها گرایش پیدا می‌کنند.

*** والدین چطور می توانند از تکرار این رفتار در کودک و نوجوان شان پیشگیری کنند؟

بیکار و بی‌برنامه بودن این نوع بچه‌ها بسیار به آسیب‌پذیر بودن آن ها کمک می‌کند. اگر والدین نظارت دقیقی نداشته باشند این بچه‌ها مدام به اطلاعاتی که نباید دسترسی پیدا می‌کنند و چون این فضا برای آن‌ها به نوعی تازه و ناشناخته و پر هیجان است به دنبال کردن آن به طور پنهانی ادامه می‌دهند. پس بنابراین مهم است که با ایجاد برنامه‌های آموزشی، فرهنگی و به ویژه فعالیت‌های ورزشی این دسته از نوجوانان را از اعتیاد به گوشی و تبلت شان و تماشای این برنامه‌ها دور کنیم. لازم است جایگزینی برای نوجوان انتخاب شود که به آن هم علاقه داشته باشد و هیجانات آن را به طور سالمی تخلیه کند. یعنی برای پرهیز از بیکاری این نوجوان به زور او را مشغول به کاری نکنیم که هیچ علاقه و رغبتی به آن ندارد. چرا که این رفتار نتیجه معکوسی را به دنبال خواهد داشت.

انتهای پیام/