«نوشیدنی‌های انرژی‌زا» نوشیدنی‌های آماده و دارای کافئین‌ هستند که به دلیل افزایش انرژی و بهبود هوشیاری ذهنی و عملکرد فیزیکی به این نام شناخته می‌شوند. معمولاً بزرگسالان این نوشیدنی‌ها را به طور منظم مصرف می‌کنند، اما کودکان و نوجوانان باید از نوشیدن نوشابه‌های انرژی‌زا به دلیل اثرات منفی که بر سلامت می‌گذارند، پرهیز کنند.

کودکان و نوجوانان اغلب نوشیدنی‌های انرژی‌زا را با نوشیدنی‌های ورزشی اشتباه می‌گیرند و برای همین، مقادیر زیادی نوشیدنی انرژی‌زا را برای اهداف عمومی مانند هیدراتاسیون (آبرسانی بدن) مصرف می‌کنند. از این رو، آگاه‌سازی کودکان و نوجوانان در رابطه با نوشیدنی‌های انرژی‌زا و مضرات آنها ضروری است.

مصرف هر یک از این نوشیدنی‌های انرژی‌زا می‌تواند مضراتی برای سلامتی داشته باشد که چند نمونه از آنها عبارتند از:

۱) اضطراب و بی‌خوابی

به توصیه کارشناسان کودکان و نوجوانان باید از مصرف کافئین خودداری کرده.  سنین بین ۱۲ تا ۱۸ سال هم حداکثر ۱۰۰ میلی‌گرم (معادل یک فنجان) از این ماده غذایی استفاده کنند.

مصرف زیاد کافئین بر سیستم عصبی مرکزی تأثیرگذار است و منجر به اضطراب و بی‌خوابی می‌شود. بی‌قراری و عدم تمرکز نیز از دیگر اثرات نامطلوب نوشابه‌های انرژی‌زاست.

*مصرف منظم نوشابه‌های کافئین‌دار منجر به وابستگی به کافئین در کودکان و نوجوانان می‌شود و درصورت عدم مصرف این نوشیدنی‌ها ممکن است علائم ترک اعتیاد (سردردهای مداوم، خواب‌آلودگی و خستگی مزمن) در فرد ایجاد شود.

۲) کاهش اشتها

نوشابه‌های انرژی زا حاوی مقادیر بالای قند هستند (مقداری معادل یا بیشتر از قند موجود در نوشابه‌های معمولی). مصرف زیاد قند، معده کودک را پر کرده و اشتهای او را برای مصرف غذاهای دیگر کم می‌کند. همچنین، مقادیر بالای کافئین موجود در نوشیدنی‌های انرژی‌زا می‌تواند سیستم عصبی سمپاتیک را تحریک کند و باعث افزایش سیری و کاهش گرسنگی شود.

۳) کم‌آبی بدن

کافئین علاوه بر محرک بودن، اثر ادرارآوری نیز دارد. از این رو، مصرف بیش از حد کافئین، به ویژه زمانی که کودک یا نوجوان در حال انجام فعالیت‌های شدید در آب و هوای گرم است، دفع مایعات از بدن را افزایش می‌دهد و باعث کم‌آبی بدن می‌شود. دفع سدیم از طریق ادرار هم از دیگر اثرات فیزیولوژیکی مصرف کافئین است که کم‌آبی بدن را شدیدتر می‌کند.

۴) پوسیدگی دندان

نوشیدنی‌های انرژی‌زا PH پایین و قند بالایی دارند. این دو فاکتور باعث فرسایش مینای دندان شده و به مرور منجر به پوسیدگی دندان در کودکان می‌شوند. نوشابه‌های انرژی‌زا بیشتر از نوشیدنی‌های ورزشی قدرت تخریب مینای دندان را دارند. کودکانی که چنین محصولاتی را مصرف می‌کنند باید ظرف حداکثر نیم ساعت پس از مصرف، دندان‌هایشان را مسواک بزنند.